Asielzoekers slapend in de buitenlucht: gaan we dat binnenkort weer zien? Eind maart dreigt namelijk een tekort van tweeduizend opvangplekken. De Raad voor het Openbaar Bestuur en de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken stelden eerder al vast dat het Rijk deze opvangcrisis zelf heeft gecreëerd.
Zodra er in een bepaald jaar minder asielzoekers verwacht worden, sluit de overheid bestaande asielzoekerscentra en bezuinigt ze op de verantwoordelijke instanties COA en IND. Als er het jaar daarna weer méér asielzoekers aankomen, moet ze meteen op zoek naar noodopvang. Het resultaat: een permanente crisissituatie.
Rutte: We moeten minder asielzoekers opvangen
De slachtoffers van dit beleid: Syrische oorlogsslachtoffers met een verhoogd risico op tuberculose of schurft door een te lang verblijf in noodopvanglocaties. Minderjarige vluchtelingen uit Afghanistan die met onderwijsachterstanden kampen omdat ze van locatie naar locatie worden gesleept.
Maar minder bekend is dat mensen in nood elders ter wereld óók de dupe worden van de opvangcrisis. Door het falende opvangbeleid heeft Nederland namelijk minder geld over voor steun aan mensen in arme landen of wederopbouw in Syrië en Turkije.
Perverse prikkel
De oorzaak van dit probleem? Zoals de Algemene Rekenkamer uitlegt in een recent rapport: reguliere opvang wordt betaald door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Maar de noodopvang wordt grotendeels gefinancierd uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking. Doordat het aantal binnenkomende asielzoekers al twintig jaar stelselmatig te laag wordt ingeschat, is er steeds vaker noodopvang nodig.
En dus wordt er in toenemende mate een beroep gedaan op het ontwikkelingsbudget. In de jaren 2002-2007 werd 15 procent van de opvangkosten betaald met ontwikkelingsgeld. Sinds 2012 is dat, op twee jaar na, gegroeid naar meer dan 50 procent. Zie daar de perverse prikkel waarmee opeenvolgende bewindslieden van Justitie en Veiligheid te maken hebben.
Door de asielaantallen te laag in te schatten, praten ze de sluiting van reguliere opvangplekken goed. Daarmee houden ze de kosten voor hun eigen ministerie binnen de perken. Als er vervolgens toch méér asielzoekers binnenkomen dan verwacht, kunnen ze de rekening voor de (vaak duurdere) noodopvang neerleggen bij de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Deze rekening wordt betaald uit het potje voor ontwikkelingsbeleid. Hierdoor blijft er structureel minder geld over voor ontwikkelingsbeleid, zoals de bestrijding van armoede, honger en klimaatverandering in lage- en middeninkomenslanden.
Doorschuiven kosten
Ons falende opvangbeleid betekent ook dat we slecht kunnen inspelen op noodsituaties in het buitenland. In een recent debat vroeg de Tweede Kamer bijvoorbeeld om extra geld voor wederopbouw in Syrië en Turkije. Helaas moest minister Liesje Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking uitleggen dat dat niet mogelijk was, omdat de opvangkosten ook dit jaar weer hoger zijn dan verwacht.
Het is hoog tijd dat het doorschuiven van de opvangkosten van het ene ministerie naar het andere stopt. Het kabinet moet een maximumbedrag vaststellen voor de opvangkosten die uit het ontwikkelingsbudget betaald worden. Extra kosten bovenop dat maximumbedrag moeten terechtkomen bij het ministerie dat verantwoordelijk is voor realistische asielschattingen en bijpassende menswaardige opvang: het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Of het nu gaat om Ter Apel of Turkije, mensen in nood mogen niet langer de rekening betalen voor ons falende opvangbeleid.
Ga direct naar de Volkskrant
