De jeugd redden van politiek geweld
Als jonge vrouw die projecten leidt en uitvoert en die andere jonge vrouwen aanmoedigt aan de besluitvorming bij conflictoplossing deel te nemen, in een Afrikaans land waar het patriarchaat nog heerst… denk ik dat je me wel een changemaker kunt noemen, ja.”
‘Ik zie mezelf als iemand wier missie het is jongeren uit de armoede te halen, er zeker van te zijn dat ze werk hebben en dat ze niet tot gewelddadige zaken overgaan’, zegt Dorcus Chishumba, een 25-jarige bemiddelaar en zelfbenoemde ‘vredesbeoefenaar’ uit Zimbabwe. ‘Het komt niet alleen uit passie voort, maar het is ook een persoonlijke kwestie, door het geweld dat ik van dichtbij heb gezien: vrienden die in elkaar zijn geslagen, mijn man die is opgepakt en maanden heeft vastgezeten… Het is een keuze, een hartstocht én een missie die ik domweg te vervullen heb.
Hoewel er hier enorm veel jongeren afstuderen, zit driekwart zonder werk. Wie het land kon verlaten, op zoek naar groener gras, heeft dat ook gedaan – wie dat níét kon, is veelal tot politiek geweld overgegaan. Zij worden, in mijn eigen woorden, door de machthebbers als ‘politieke vuilnisbakken’ ingezet, om hun agenda te bespoedigen.”
Als vredesbeoefenaar komt ze dagelijks politieke represailles, dreigementen, arrestaties, afranselingen, sancties en opsluitingen tegen, maar die hebben haar hunkering om naar een vreedzamer politiek milieu te streven nooit gedempt. De jongeren die zich in het geweld verliezen, zegt ze, doen dat meestal uit geldnood. ‘We zijn bedreigd, mijn collega’s zijn afgevoerd, afgetuigd, bestraft en achter de tralies gezet, maar het zal me nooit ervan weerhouden voor vrede te pleiten en voor een veilige, verdraagzame omgeving voor de Zimbabwaanse jeugd.’
Peace Hubs Initiative
In 2019, terwijl ze al bij Youth for Peace and Development zat, werkte ze in Nederland mee aan een vredesproject dat onder het Peace Hubs Initiative van Partos en NOW-Us! viel, voor de goede zaak. ‘De verkiezingen van 2018 waren buitensporig heftig en echt veel jongeren lieten zich door het politieke geweld meeslepen. Het jaar daarop draaide uit op een periode van heling en zo zijn we bij het Peace Hubs Initiative uitgekomen. We wilden voor een omgeving zorgen waar lokale politici met jongeren over onderwerpen zoals conflictoplossing en re-integratie konden praten, ongeacht hun politieke verschillen.’
Het initiatief schopte het tot de top tien van nominaties. ‘Ik heb veel van de NOW-Us! Awards geleerd’, vervolgt Chishumba. ‘Het belangrijkste: wat je onderscheidt van de rest komt neer op innovatie, passie en connecties, boven op het hebben van een heel hecht team. ‘Met die geleerde lessen heb ik onlinecampagnes opgezet, met succes. De banden die ik bij de Awards ben aangegaan leverden me een platform op waarmee ik constant
betrokken ben, dat me motiveert en andermans ideeën laat delen.’
Ze heeft een lange weg afgelegd sinds ze de collegebanken achter zich liet, maar ook in die tijd al trad ze met studiegenoten haar gemeenschap tegemoet om een vreedzame dialoog tussen jongeren en lokale leiders te stimuleren. Een beurs van het VN-Ontwikkelingsprogramma voor nog meer verdieping gaf haar het extra zetje, nadat ze al een bachelordiploma in vrede en conflictoplossing had behaald. ‘Met mijn klasgenoten raakte ik eerst bij organisaties betrokken die aan vredesprojecten werkten, daarná gingen we de gemeenschappen in en gingen we het gesprek aan over hoe ze vreedzaam konden blijven als het politieke geweld losbarstte, wat vooral in verkiezingstijd gebeurt.’ Haar volharding en veerkracht betalen zich uit. Ze zit nu in de werkgroep die een routekaart ontwerpt om het Nationale actieplan voor VN-resolutie 2250 aan te nemen en uit te voeren, die de essentiële taak van jongeren benoemt in het voorkomen of oplossen van conflicten en in het behouden van vrede.
‘Op de middelbare school’, zegt ze, ‘stuitte ik op het gezegde dat je de boom der vrijheid geen water geeft, maar het bloed van martelaren – en ik begreep de betekenis pas sinds ik m’n huidige werk ben gaan doen. Mijn generatie leeft in een onafhankelijk land, omdat onze voorouders het kolonialisme bevochten. Waren ze bang geweest, dan waren we nu nog gekoloniseerd.
Door het karakter van onze politiek is men terughoudend in het pleiten voor vrede. Ik heb het nooit geschuwd, nee, integendeel: het is me gelukt mensen van uiteenlopende politieke signatuur bijeen te brengen om zo naar vreedzame oplossingen te speuren.”