yellow shape
Communicatie & Beeldvorming

Column Bart Romijn | Over het belang van heldere taal in de ontwikkelingssamenwerking.

De verkoper in de electronicawinkel kijkt mij meewarig aan. Omslachtig heb ik hem uitgelegd wat ik zoek, maar het komt niet over. In multiple-choicevorm noemt hij enigszins ongeduldig coax, splitter, afsluitweerstand, aftak- en verbindingselement. Het kwartje valt niet bij me. De oplossing is dat ik thuis alles fotografeer en nog een keer terugkom. Op de fiets terug verwens ik mezelf, want het is niet de eerste keer dat me dit overkomt. Ik baal er ook van dat ik mijn vrouw niet had kunnen overhalen deze boodschap te doen. Zij is namelijk veel technischer. Ik moest het zelf doen. Ze had nog net niet gezegd: “Hoe moet het nou als ik er niet meer ben?”.

01 juli 2021

Soortgelijke ervaringen komen ook voor in ons werk. We praten in jargon en containerbegrippen; codewoorden die snel duidelijk moeten maken wat we bedoelen. Dat is effectief voor de inner-circle, maar iemand die de codes niet kent zal zich gauw buitengesloten voelen. Regelmatig klinkt in onze eigen teambijeenkomsten: “Waar gaat dit over?”, ook bij onderwerpen die niet voor het eerst aan de orde komen. Heldere taal zorgt voor meer begrip en dat is de basis voor betrokkenheid. Bovendien helpt het om een ander negatief effect van jargon te vermijden, namelijk dat we ongemerkt toch langs elkaar heen praten omdat iedereen een eigen of te eenzijdig begrip heeft van de codewoorden.

Neem bijvoorbeeld het onderwerp dat wij aanduiden met ‘Shifting the power’. De Partos-groep die zich hiermee bezighoudt is begonnen met nadenken over de diepere betekenis (“waar hebben we het eigenlijk over?”). Het voorkomt dat we dit onderwerp alleen benaderen vanuit de gedachte dat wij, Nederlandse ontwikkelingsorganisaties, de macht moeten verleggen naar partners uit het Mondiale Zuiden (over containerbegrippen gesproken!). Daarmee zouden we onszelf veel te belangrijk maken. Natuurlijk moeten we werken aan gelijkwaardigheid en wederkerigheid in onze samenwerkingsrelaties. Maar dat mag niet verzanden in navelstaren. Eerst en vooral moeten we samen met onze partners grotere, machtsmisstanden tegengaan. Met onze partners de krachten bundelen om machtsmisbruik, onderdrukking en uitsluiting tegen te gaan, lokaal en internationaal. Dat is pas Shifting the power.

Ook bij het onderwerp Dekolonisatie van hulp ligt een te eenzijdige, zwart-wit benadering op de loer. Inderdaad moeten wij, als ontwikkelings- en humanitaire organisaties, bij onszelf zoeken naar ingebakken gewoonten en systemen die in het verlengde liggen van het blanke superioriteitsdenken, in het verleden en in het nu. Maar ook hier weer, de essentie van dekolonisatie is het tegengaan van machtsmisbruik en uitsluiting, binnen, maar vooral ook door onze samenwerkingsverbanden. In dit licht, en met name vanwege de veelzijdige en genuanceerde inbreng van zuidelijke sprekers, ben ik super enthousiast over de serie bijeenkomsten onder de noemer van Decolonisation of aid. Ik raad iedereen aan de bijeenkomsten bij te wonen, of in ieder geval de verslagen te lezen. Zeker weten dat het je zienswijze verrijkt!

De tijd nemen en zeker stellen dat je elkaar begrijpt, het is essentieel, in ons werk en privé. Ik was niet bekend met de electronicatermen. De manier om mijn probleem te verduidelijken was door foto’s te tonen. De oplossing bleek eenvoudig. Er ontbrak geen onderdeel. Ik had geprobeerd een stekkertje in het verkeerde gaatje te pluggen. Moeilijke woorden staan soms de oplossing in de weg. Heldere taal communiceert en verbindt beter.