Algemene Financiële Beschouwingen
Op 1 en 2 oktober vonden de Algemene Financiële Beschouwingen plaats. Tijdens dit debat werd de Miljoenennota in zijn geheel besproken in de plenaire zaal. Uit de begroting van het demissionaire rompkabinet van VVD en BBB bleek al eerder dat het kabinet de drie aangenomen moties uit de Eerste en Tweede Kamer over herstel van het ontwikkelingsbudget negeert.
Ook de financiële woordvoerders uitten hun onvrede over de manier waarop het kabinet de koppeling heeft hersteld. ‘Een slecht plan’, aldus Kamerlid André Flach (SGP). En ook Kamerlid Pieter Grinwis (ChristenUnie) sprak over een mankerende begroting, waar onder andere een netjes herstel van de koppeling een nodige wijziging is.
In een eerder debat beargumenteerde staatssecretaris de Vries (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) dat het kabinet de koppeling niet verder zou herstellen, aangezien het een demissionair kabinet betreft. Dit argument bevat een tegenstrijdigheid, zou een demissionair kabinet niet juist de wil van een meerderheid van beide Kamer uit moeten voeren?
Kabinet negeert oproep Kamer
In zijn eerste Termijn bij de AFB reageerde minister Heinen op de meerdere vragen van de kamer op het incomplete herstel van de koppeling. Bij de voorjaarsnota is het ODA-budget gekoppeld aan de groei van het BNI, dat wil zeggen: als het BNI groeit dan groeit het budget mee. De afgelopen 50 jaar echter was deze groei ook gekoppeld aan het streefpercentage van 0,7%. Dat is de koppeling waar de kamer in drietal moties om vraagt:
- Motie Huizinga-Heringa c.s. (Eerste Kamer, maart 2025): verzoekt het kabinet om de koppeling tussen het ODA-budget en het BNI structureel te waarborgen.
- Motie Hirsch c.s. (Tweede Kamer, juli 2025): roept op tot herstel van de gebruikelijke systematiek en koppeling aan de 0,7%-VN-doelstelling.
- Motie Holterhues c.s. (Eerste Kamer, juli 2025): bevestigt opnieuw het verzoek tot structureel herstel van de koppeling.
Motie Huizinga-Heringa vraagt om een herstel van de reguliere systematiek die sinds 1975 gehandhaafd wordt, dit heeft het kabinet nagelaten in de Voorjaarsnota en is ook in de begroting 2026 niet ingevuld. Motie Hirsch benadrukt specifiek de 0,7% doelstelling waaraan Nederland Internationaal gecommitteerd is. Tevens stelt motie Holterhues dat de Eerste Kamer de eerdere motie niet uitgevoerd acht. Het demissionair kabinet legt de wens van de kamer opnieuw naast zich neer.
In zijn termijn stelt Minister Heinen dat bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking nodig waren gezien geopolitieke ontwikkelingen en investeringen in Defensie. Dat laatste lijkt een beleidsterrein waar brede politieke consensus over is dat daar meer investering in nodig is. Deze twee tegenover elkaar zetten creëert een valse tegenstelling. Zo benadrukt ook Kamerlid Hans Vijlbrief (D66) in zijn inbreng; “[Met ontwikkelingssamenwerking] bouw je aan een veilige wereld”. Internationale solidariteit is een strategische noodzaak, en investeringen in ontwikkelingssamenwerking dragen juist bij aan internationale stabiliteit.
Volgens het kabinet zou een herstel van de koppeling 3 miljard kosten, wat klopt als je terug zou willen naar een besteding van 0,7% van het ontwikkelingsbudget. Dat is echter niet waar de indieners van de 3 moties om vroegen, zich realiserend dat dat een grote financiële aanpassing zou vragen. Die vraag hoort op de formatie-tafel. Waar beide Kamers om vroegen, is om de systematiek om tot het ontwikkelingsbudget te komen te herstellen naar hoe dat budget de afgelopen 50 jaar vastgesteld is. En dat weigert dit kabinet telkens, door een nieuwe systematiek te introduceren die het Nederlandse ontwikkelingsbudget vastpint op 0,44% van het BNI.
De historische bezuiniging van het vorig kabinet richt veel schade aan in de sector, maar bovenal is er nu geen perspectief op verbetering. Beide kamers roepen op tot herstel van een begrotingssystematiek, benadrukt ook Grinwis (CU). Zelfs dat weigert het demissionair kabinet uit te voeren. Partos vindt dit onverantwoord en ondemocratisch.
Nederland is geen eiland
Nederland kan zich niet afsluiten voor mondiale crises, zoals klimaatverandering, pandemieën en conflicten. Internationale solidariteit is een strategische noodzaak. Investeren in ontwikkelingssamenwerking is essentieel. Het gaat over hoop, veiligheid en stabiliteit – voor mensen dichtbij én ver weg. Daarom roepen we de kamer op: sta pal voor wat u zelf heeft beloofd. Herstel de inzet op ontwikkelingssamenwerking.