Internationale solidariteit ontbreekt in de Troonrede
“We leven in tijden van grote internationale veranderingen en razendsnelle geopolitieke ontwikkelingen”, aldus de Koning in de Troonrede. Maar verder dan de verhoging van het defensiebudget en de brandhaarden in Oekraïne en Gaza ging de Troonrede vervolgens niet. Waar in eerdere troonredes het belang van internationale samenwerking vaak genoemd werd, is het tekenend dat het in deze laatste Troonrede van het nu demissionaire rompkabinet van VVD en BBB vrijwel ontbreekt. Alsof Nederland een eiland is.
Onacceptabel negeren van Kamerbesluiten
De Kamer heeft zich al driemaal helder uitgesproken voor herstel van de ODA-BNI koppeling:
- Motie Huizinga-Heringa c.s. (Eerste Kamer, maart 2025): verzoekt het kabinet om de koppeling tussen het ODA-budget en het BNI structureel te waarborgen.
- Motie Hirsch c.s. (Tweede Kamer, juli 2025): roept op tot herstel van de gebruikelijke systematiek en koppeling aan de 0,7%-VN-doelstelling.
- Motie Holterhues c.s. (Eerste Kamer, juli 2025): bevestigt opnieuw het verzoek tot structureel herstel van de koppeling.
Uit de Miljoenennota 2026 blijkt dat het kabinet toch deze moties negeert. Volgens Partos is dit zowel onverantwoord als ondemocratisch. Het kabinet zet de lijn uit de Voorjaarsnota voort: de koppeling tussen het ontwikkelingsbudget en de economische groei wordt ondanks een duidelijke wens van zowel Tweede als Eerste Kamer onvoldoende hersteld. Hierdoor blijft de extra bezuiniging als gevolg van een nieuwe berekeningsmethode staan. Dat scheelt nog eens honderden miljoenen de komende jaren, bovenop de in het hoofdlijnenakkoord aangekondigde bezuinigingen van 2,4 miljard per jaar. De gevolgen raken direct miljoenen mensen in nood, evenals het maatschappelijk middenveld, vrouwenrechten, klimaat en humanitaire hulp.
Politieke keuze in plaats van economische realiteit
De begroting blijft gebaseerd op een politieke keuze om ontwikkelingssamenwerking structureel af te bouwen, in plaats van op de economische realiteit. Dit ondermijnt het vertrouwen in de Nederlandse inzet voor internationale afspraken en solidariteit.
Brede maatschappelijke oproep
Tijdens de aanbieding van de petitie “Nederland is geen eiland” op 9 september jl. sprak een brede coalitie van maatschappelijke organisaties, waaronder Partos, KNVB, FNV, Cordaid, Aidsfonds, Oxfam Novib en de Raad van Kerken, de Kamer aan op haar verantwoordelijkheid.
Liana Hoornweg, directeur van Partos: “Het kabinet draait de kraan dicht voor internationale solidariteit. Terwijl de wereld brandt, trekt Nederland zich terug achter de dijken. Drie keer zei de Kamer: Hou je aan je belofte. Herstel de koppeling tussen de economische groei en het ontwikkelingsbudget. Drie keer negeerde het kabinet die oproep. Maar Nederland is geen eiland. Elke euro in ontwikkelingssamenwerking is geen gift, maar onze verzekering voor veiligheid, stabiliteit en handel. Toch kiest het kabinet voor een gesloten deur.”
Concreet appel aan de Tweede Kamer
Partos roept de Tweede Kamer op:
- Handhaaf uw eigen moties. Zorg dat ze door het demissionaire kabinet worden uitgevoerd.
- Neem het herstel van de ODA-BNI-koppeling op in de begroting voor 2026.
- Laat het kabinet niet wegkomen met het negeren van democratische besluitvorming.
Financieel ravijn voor maatschappelijke organisaties
Daarnaast is er nog altijd geen duidelijkheid over de toekomstige programma’s ter versterking van maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden. Veel ontwikkelingsprogramma’s lopen eind 2025 af. Met nog iets meer dan 3 maanden te gaan tot 2026 is helderheid over het nieuwe financieringskader hoogst urgent. In het zicht van het financiële ravijn dat het kabinet heeft gecreëerd dreigt cruciale kennis, kunde en netwerk in partnerlanden verloren te gaan.
Nederland is geen eiland
Nederland kan zich niet afsluiten voor mondiale crises, zoals klimaatverandering, pandemieën en conflicten. Internationale solidariteit is een strategische noodzaak. Investeren in ontwikkelingssamenwerking is essentieel. Het gaat over hoop, veiligheid en stabiliteit – voor mensen dichtbij én ver weg. Daarom roepen we de kamer op: sta vandaag pal voor wat u zelf heeft beloofd. Herstel de inzet op ontwikkelingssamenwerking.