Updates (23-12-2021 en 19-1-2022) staan onderaan dit artikel
Omzien naar elkaar, voor de allerarmsten een bescheiden gebaar
Uit de financiële bijsluiter blijkt dat het gaat om €388,5 miljoen, waarbij uiteindelijk wordt toegewerkt naar structureel €556 miljoen in 2025. Dit is een kentering en een stap in de richting van een volwaardig ontwikkelingsbudget, waar drie van de vier regeringspartijen in hun verkiezingsprogramma naar zeiden te willen toegroeien. Tegelijkertijd is de internationale norm van 0,7% van het Bruto Nationaal Inkomen nog ver weg, alleen in 2025 al zou daar €850 miljoen extra voor nodig zijn. De urgentie in de aanpak van grensoverschrijdende mondiale problemen is daarom niet maximaal. Daarnaast steekt het bedrag schril af bij sommige andere intensiveringen, zoals de €3 miljard per jaar voor Defensie. Ook bij de aanpak van klimaatverandering blijft de internationale klimaatfinanciering achter. Tegen de afspraak van het Akkoord van Kopenhagen in, maakt deze nog steeds onderdeel uit van het ontwikkelingsbudget, in plaats van dat deze additioneel is aan het ontwikkelingsbudget.
De wereld staat voor grote internationale uitdagingen en dit vraagt om een ambitieus Nederlands buitenlands beleid. De coronacrisis heeft armoede en ongelijkheid wereldwijd vergroot. Demissionair minister De Bruijn stelde hierover eerder het volgende: “De sociaaleconomische impact van de crisis raakt daarom vooral het armste en meest kwetsbare deel van de wereldbevolking en zal nog jarenlang gevoeld worden, mede omdat onder hen zo’n 65-75 miljoen mensen extra in extreme armoede raken in 2021, ruim anderhalf miljard leerlingen slachtoffer zijn van de tijdelijke sluiting van scholen, en er grote onzekerheid bestaat over het voortbestaan van miljoenen banen.” De coronacrisis is niet genderneutraal. Vrouwen worden hard geraakt omdat zij het vangnet zijn van onbetaalde zorg en hulp, het moeilijker voor hen is om toegang tot financiële diensten te krijgen om hun bedrijven staande te houden, en zij door de lockdowns vaker slachtoffer worden van gender gerelateerd geweld. De inzet van de Nederlandse regering zou dan ook gender transformatief herstel moeten zijn.
Daarnaast is de klimaatcrisis in volle gang en raakt deze de allerarmsten het hardst. Inmiddels zijn in 2020 volgens de VN de 8 ergste hongersnoden wereldwijd mede veroorzaakt door klimaatverandering. Van de 20 landen die in 2020 het meest kwetsbaar waren voor klimaatverandering vroegen er 13 om humanitaire hulp. Het aantal mensen dat is aangewezen op humanitaire hulp is dramatisch toegenomen in 2021, mede door crises in Afghanistan, Ethiopië, Jemen en Myanmar. Door een toename van onveiligheid in de Sahel – Mali, Burkina Faso, Niger – hebben 2,3 miljoen kinderen daar extra bescherming nodig. Wereldwijd staan democratieën onder druk en in veel landen is er steeds minder ruimte voor het maatschappelijk middenveld.
Sustainable Development Goals
De SDG-agenda biedt houvast om ook de huidige crises het hoofd te bieden en ze zijn onontbeerlijk om te komen tot meer beleidscoherentie voor ontwikkeling. Het is daarom een enorme gemiste kans, dat de SDG’s in dit regeerakkoord wederom zijn weggestopt in de paragraaf Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Partos roept het nieuwe kabinet op, om met een kabinetsbrede SDG-aanpak te komen en de coördinatie hiervan bij het ministerie van Financiën te beleggen.
Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Ten slotte is Partos blij met het besluit dat er nationale wetgeving rondom Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) komt. Dit besluit is het resultaat van de jarenlange inzet van maatschappelijke organisaties om dit onderwerp allereerst op de agenda te krijgen en daarna te ijveren voor het belang van wetgeving. Uiteindelijk is Europese wetgeving op dit onderwerp nodig. Minister De Bruijn heeft terecht aangegeven dat Europese wetgeving erg lang op zich kan laten wachten. Daarom is het van belang dat er spoedig, in ieder geval binnen twee jaar, nationale wetgeving komt. Hierbij hoeft het wiel niet opnieuw te worden uitgevonden, maar kan worden voortgebouwd op de initiatiefwet van Ceder, Jasper van Dijk, Gijs van Dijk en Van der Lee of de bouwstenen van het kabinetsbeleid. Een gelijk speelveld mag er niet toe leiden dat de visie van het kabinet zoals weergegeven in de bouwstenen wordt afgezwakt. Een krachtige Nederlandse positie zal ook het Europese voorstel positief beïnvloeden.
Bij de presentatie van het regeerakkoord gaven Rutte, Kaag, Hoekstra en Segers aan dat dit akkoord ‘pas de start’ is. Partos ziet uit naar de verdere uitwerking en helpt graag mee om deze maximaal bij te laten dragen aan het realiseren van de SDG’s en een eerlijkere wereld.
update 23-12-2021
Na bestudering een extra nuancering
Nadere bestudering van het regeerakkoord, en vooral de financiële bijlage, leert dat het beeld voor ontwikkelingssamenwerking minder rooskleurig is dan in het regeerakkoord wordt geschetst. Ten eerste blijkt dat de €500 miljoen structureel extra geld pas in 2025 ingaat. Tot dit moment blijft de structurele ophoging van het ontwikkelingsbudget hangen op iets meer dan €300 miljoen. Ten tweede blijkt dat van die €300 miljoen extra per jaar, tot €220 miljoen per jaar in Nederland blijft. Dit bedrag wordt besteed aan de opvang van asielzoekers in Nederland. Dit is verwarrend, aangezien dit doel niet expliciet staat omschreven in het coalitieakkoord zelf.
Partos pleit ervoor dat het grootste gedeelte van de investeringen in ontwikkelingssamenwerking ontwikkelingsrelevant is en ten goede komt aan duurzame ontwikkeling in lage- en middeninkomenslanden. Partos is niet tegen het feit dat de kosten voor de opvang van asielzoekers worden gemaakt – integendeel – maar wel de uitwerking ervan, namelijk dat de uitgaven ten koste gaan van het budget voor duurzame ontwikkeling in lage- en middeninkomenslanden. Om die reden beveelt Partos al jaren aan om de dekking van de eerstejaarskosten voor de opvang van asielzoekers in Nederland (gedeeltelijk) uit de algemene middelen te financieren.
update 19-01-2022
Nieuwe minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
Ondertussen heeft de nieuwe minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Liesje Schreinemacher, zich op social media ondubbelzinnig uitgesproken voor nationale wetgeving voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Dit in navolging van de inzet die minister De Bruijn afgelopen najaar in gang heeft gezet.
Ik zet mij in voor IMVO-wetgeving die bedrijven verplicht misstanden, zoals gedwongen arbeid en vervuiling, aan te pakken. We hebben een eigen verantwoordelijkheid als Europa niet snel genoeg gaat en daarom zal Nederland nationale wetgeving invoeren. Liesje Schreinemacher
Partos heeft de nieuwe minister een brief gestuurd om haar welkom te heten op haar nieuwe post. Wij hopen dat er snel gelegenheid is nader kennis met elkaar te maken.