Ontwikkelingssamenwerking en veiligheid
Pieter-Jan Vandoren (The Hague Centre for Strategic Studies, HCSS) opende de bijeenkomst met zijn presentatie “Schijnveilig achter de dijken?”. In zijn verhaal schetste hij hoe het Nederlandse veiligheidsdenken de afgelopen jaren is veranderd. Waar binnenlandse en buitenlandse veiligheid lange tijd als gescheiden domeinen werden gezien, worden deze in de nieuwe ‘Veiligheidsstrategie van het Koninkrijk der Nederlanden’ nadrukkelijk met elkaar verbonden.
Vandoren legt uit dat ontwikkelingssamenwerking daarmee niet langer een losstaand beleidsterrein, maar rechtstreeks gekoppeld aan de nationale veiligheidsbelangen van Nederland. Stabiliteit elders, bijvoorbeeld in regio’s die worden gekenmerkt door conflict, fragiele staten of klimaatstress, draagt bij aan veiligheid thuis. Vanuit deze benadering wordt er niet alleen gekeken naar bredere inzet van ontwikkelingssamenwerking, maar ook hoe de effectiviteit omhoog kan. Hierbij wordt met name verwezen naar kritische IOB-evaluaties waarin onder meer aandachtspunten genoemd worden op het gebied van strategie, implementatie en meetbaarheid. Een essentieel onderdeel voor deze effectievere en brede inzet in een geïntegreerde strategie zijn gelijkwaardige partnerschappen.
De nieuwe NAVO-norm: bedreiging of kans?
Een belangrijk deel van de presentatie ging over de nieuwe NAVO-norm van 5%, bestaande uit 3,5% aan ‘harde’ defensie-uitgaven en 1,5% aan defensie gerelateerde uitgaven. Met name over die laatste categorie bestaat nog veel onduidelijkheid. Wat valt precies onder ‘weerbaarheid’? En kan ontwikkelingssamenwerking daar (deels) onder worden geschaard?
Vandoren liet zien dat in Europese strategieën, zoals de European Preparedness Union Strategy, ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp expliciet worden genoemd als onderdeel van bredere weerbaarheidsinspanningen. Tegelijkertijd is het speelveld competitief: veel beleidsdomeinen maken aanspraak op dezelfde middelen en het begrip weerbaarheid is zeer ruim. Dit maakt des te belangrijker dat de sector goed gepositioneerd is in het debat.
Ruimte voor dialoog
Na de presentatie was er een open gesprek met de aanwezige organisaties. Er werd stilgestaan bij de spanning tussen het erkennen van veiligheidsargumenten enerzijds en de zorg over instrumentalisering van ontwikkelingssamenwerking anderzijds. Hoewel het perspectief van Nederlands eigenbelang schuurt met hoe de sector traditioneel naar ontwikkelingssamenwerking kijkt, werd benadrukt dat het noodzakelijk is om deze discussie actief aan te gaan.
Juist daarom is het volgens deelnemers van belang om als sector vroegtijdig aan tafel te zitten en actief mee te praten over de invulling van begrippen als veiligheid en weerbaarheid. Niet als tegenhanger van defensie, maar vanuit het besef dat ontwikkelingssamenwerking óók bijdraagt aan duurzame veiligheid. Als twee zijdes van dezelfde munt.
Debat over ODA en de NAVO-norm nog lang niet afgerond
De bijeenkomst maakt duidelijk dat het debat over ODA en de NAVO-norm nog lang niet is afgerond. Met politieke besluitvorming die op zich laat wachten en internationale ontwikkelingen die elkaar snel opvolgen, blijft dit een belangrijk thema voor het lobbynetwerk. Als Partos blijven we in gesprek met leden en externe experts om adequaat te reageren op deze ontwikkelingen.