Het was een controversiële COP
En niet alleen vanwege de slechte staat van dienst van Egypte op het gebied van mensenrechten en inperken van het maatschappelijk middenveld (kritische Egyptische NGOs en activisten waren niet welkom op de COP). Ook de dubbele agenda van Egypte, en veel andere landen, op deze ‘Afrikaanse top’ springt in het oog. De EU, met ambitieus klimaatbeleid hoog in het vaandel, aast tegelijkertijd op Afrikaans gas als vervanging voor het Russische gas. Ook Afrikaanse landen hopen hun eigen fossiele reserves te exploiteren. Al me al geen garantie voor succes, en dat is gebleken…
Is het beperken van de opwarming tot 1,5 °C nog haalbaar?
In het VN-Klimaatakkoord van Parijs is een maximale opwarming van de aarde met 1,5°C als doel afgesproken. Leiden de afspraken van COP27 tot een betere aanpak hiervan? Wat dat betreft stellen de uitkomsten van de COP27 somber. Al wordt de 1,5 °C netjes genoemd in de slotverklaring, een uitwerking van het opvoeren van de emissiereducties (mitigatie) is er niet gekomen. Daarnaast hebben onze leiders op de COP geen stappen ondernomen om de levering van de beloofde 100 miljard dollar per jaar aan klimaatsteun aan kwetsbare landen (voor aanpassing aan weersextremen en mitigatie) te bespoedigen, laat staan te verhogen. Dit ondanks dat veel landen wankelen onder de klimaatcrisis (denk aan ontwrichtende overstromingen in Pakistan, extreme droogte in Oost-Afrika, etc.). De afgesproken minimale 100 miljard dollar is overigens tot nu toe geen enkel jaar bijeengebracht en valt door creatieve interpretatie en boekhouding nog lager uit dan gedacht volgens een recente analyse van Oxfam.
Loss and Damage Fund
Een lichtpuntje in de duisternis is het opnemen van een ‘verlies-en-schadefonds’ (loss and damage fund) in de slotverklaring. Kwetsbare landen pleiten al bijna 3 decennia voor een regeling waarbij geïndustrialiseerde, rijke landen hun verantwoordelijkheid nemen, en schade en verliezen door rampen die door klimaatverandering verergerd worden compenseren. Het nog nader uit te werken klimaatschadefonds is een erkenning van rijke landen dat natuurrampen met de huidige opwarming in de nabije toekomst onvermijdelijk zijn. En dat arme gemeenschappen in het globale zuiden die zich niet kunnen aanpassen (hetzij omdat ze geen toegang hebben tot hulpbronnen, hetzij omdat alternatieve manieren van leven niet langer mogelijk zijn) hebben recht op compensatie van onvermijdelijke verliezen en schade. Een positieve stap, maar zoals Pulgar Vidal, Global Climate and Energy Lead van WWF het verwoordde: ‘het dreigt een ‘fonds voor het einde van de wereld’ te worden als landen niet sneller stappen ondernemen om de uitstoot terug te dringen en de opwarming te beperken’.
‘System Change, not Climate Change!’
De klimaatcrisis kan decennia van ontwikkelingsinspanningen teniet doen. Maar helaas riekt de uitkomst van de COP27 naar veel woorden maar weinig daden. Kunnen we als ontwikkelingssamenwerkingssector onze teleurstelling, boosheid en hoop na deze COP kanaliseren door gezamenlijk en proactief in te zetten op klimaatrechtvaardigheid? Niet alleen door het ondersteunen van gemeenschappen om zich aan te passen aan klimaatverandering, maar met name om overheden, de privé sector en burgers op te roepen tot het nemen van hun verantwoordelijkheid en ambitieuze actie om oorzaken en gevolgen van de klimaatcrisis aan te pakken onder het principe van ‘de vervuiler betaalt’. ‘System Change, not Climate Change!’
[English]
‘What do we want? Climate Justice! When do we want it? Now! Looking back at the COP27 in Sharm el-Sheikh, Egypte, we can conclude that this slogan remains more than necessary and relevant.
It was a controversial COP
And not just because of Egypt’s poor human rights record and restraints on civil society (critical Egyptian NGOs and activists were not welcome at the COP). The double agenda of Egypt and many other countries at this ‘African summit’ also stands out. The EU, with ambitious climate policies high on its agenda, is simultaneously coveting African gas as a replacement for Russian gas. African countries are also hoping to exploit their own fossil reserves. All in all, no guarantee of success, which has shown…
Is limiting global warming to 1.5 °C still achievable?
The UN Paris Climate Agreement agreed on a maximum global warming of 1.5°C as a target. Do the COP27 agreements lead to a better approach to this? In this respect, the outcomes of COP27 seem gloomy. Although the 1.5°C is neatly mentioned in the final declaration, an elaboration on stepping up emission reductions (mitigation) did not materialise. In addition, our leaders at the COP took no steps to accelerate, let alone increase, the delivery of the promised $100 billion a year in climate support to vulnerable countries (for adaptation to weather extremes and mitigation). This is despite many countries teetering under the climate crisis (think disruptive floods in Pakistan, extreme drought in East Africa, etc.). Incidentally, the agreed minimum of $100 billion has not been gathered in any year so far and, due to creative interpretation and accounting, turned out to be even lower than thought, according to a recent analysis by Oxfam.
Loss and Damage Fund
One bright spot in the darkness is the inclusion of a ‘loss and damage fund’ in the final declaration. Vulnerable countries have been advocating for almost 3 decades for a scheme where industrialised, rich countries take responsibility and compensate for damage and losses from disasters worsened by climate change. The yet-to-be-developed climate damage fund is a recognition by rich countries that natural disasters are inevitable in the near future with current global warming. And that poor communities in the Global South which cannot adapt (either because they lack access to resources or because alternative ways of life are no longer possible) are entitled to compensation for unavoidable losses and damages. A positive step, but as Pulgar Vidal, WWF’s Global Climate and Energy Lead, put it, “it risks becoming a ‘fund for the end of the world’ if countries do not take faster steps to reduce emissions and limit global warming.”
‘System Change, not Climate Change!’
The climate crisis could undo decades of development efforts. But unfortunately, the outcome of COP27 reeks of a lot of words but little action. As a development sector, can we channel our disappointment, anger and hope after this COP by jointly and proactively working for climate justice? Not just by supporting communities to adapt to climate change, but especially by calling on governments, the private sector and citizens to take responsibility and ambitious action to address the causes and impacts of the climate crisis under the principle of ‘the polluter pays’. ‘System Change, not Climate Change!’