Belangenbehartiging & Beleidsbeïnvloeding Blog

Fenna Feenstra (SP) adopteert SDG 10: Ongelijkheid verminderen

Met de Europese verkiezingen op 6 juni in het vooruitzicht, is het tijd om aandacht te besteden aan de belangrijke kwesties die zowel Nederlandse partijen als organisaties zoals Partos bezighouden. Daarom introduceren we “Adopteer een SDG: De weg naar de Europese Verkiezingen”. Als onderdeel van deze campagne presenteren we een reeks interviews met Europarlementariërs die een cruciale rol spelen in het bevorderen van duurzame ontwikkelingsdoelen. In deze editie, laten we je kennismaken met Fenna Feenstra van SP, en spreken we haar over adoptie-SDG: 10 Ongelijkheid verminderen.

27 mei 2024

Fenna Feenstra is 54 jaar oud en woont in Garrelsweer, provincie Groningen. In het dagelijks leven geeft ze les aan de Hanzehogeschool bij de opleiding Bio-informatica. Voordat ze in het onderwijs ging werken, werkte ze in zowel de landbouw als de industrie. Fenna staat bekend binnen de SP om haar scherpe analyses en gedrevenheid. Momenteel is Feenstra statenlid van Groningen en voorzitter van de SP-afdeling Eemsdelta en ‘t Hogeland. Daarnaast is ze ook actief in de milieubeweging.

Je bent al twee keer eerder kandidaat geweest voor de Europese verkiezingen. Waarom wil je Europarlementariër worden?

Ik merk dat in Brussel vooral de belangen van het grote geld worden behartigd, en niet die van de werkende klasse, mensen die hebben gewerkt of nog op zoek zijn naar werk. Daar wil ik voor opkomen.

Ik kan niet tegen onrecht.

Je bent momenteel statenlid. Wat neem je uit jouw werk in Groningen mee naar Brussel?

Als statenlid probeer ik altijd een echte volksvertegenwoordiger te zijn, en dat wil ik ook in Brussel voortzetten. Ik wil me niet opsluiten in kantoren, maar echt in gesprek blijven met mensen. Wat me vooral opvalt, is dat de regels en wetten die in Brussel worden bedacht, directe gevolgen hebben voor de Provinciale Staten. Denk bijvoorbeeld aan buslijnen en ziekenhuizen die verdwijnen, of boeren die willen overstappen op biologische landbouw en tegen allerlei regels aanlopen. Ik zie dagelijks dat mensen hinder ondervinden van bepaalde veranderingen. Daarom wil ik me in Brussel vooral focussen op het vertegenwoordigen van de mensen, zodat hun behoeften en zorgen gehoord worden.

Wij hebben je gevraagd een SDG te adopteren. Jij hebt SDG 10 Ongelijkheid verminderen gekozen. Waarom is dit doel voor jou belangrijk?

Omdat ik geloof dat ongelijkheid aan de basis ligt van veel andere problemen. Als we bijvoorbeeld zouden stoppen met oneerlijke handelsverdragen, zouden mensen in Afrika een beter inkomen kunnen verdienen. Dit zou leiden tot minder schaarste, minder honger en geweld, et cetera. Deze oneerlijke handelsverdragen veroorzaken veel ellende omdat ze zijn ontworpen om grote bedrijven zoveel mogelijk winst te laten maken. Ondanks dat we ontwikkelingshulp bieden, halen we nog steeds veel meer uit continenten als Afrika door deze handelsverdragen. Dat is één aspect.

Daarnaast, als we de superrijken eerlijk zouden belasten en de bestaande wetten en regelgevingen die belastingontduiking mogelijk maken zouden aanpassen, zouden we meer geld hebben voor publieke voorzieningen zoals openbaar vervoer, woningisolatie, betaalbaar voedsel, zorg en onderwijs. Mits dit natuurlijk goed georganiseerd is in publieke handen, anders wordt winstmaximalisatie weer het doel en gaat de winst naar aandeelhouders in plaats van naar de mensen en publieke diensten.

Een andere oorzaak van ongelijkheid is speculatie op voedsel en energie. De afgelopen jaren hebben we torenhoge prijzen voor voedsel en energie gezien, waardoor veel mensen in armoede zijn beland. De vijf grootste energiebedrijven hebben in 2022 maar liefst 200 miljard winst gemaakt, terwijl supermarkten ook gigantische winsten hebben geboekt. Tegelijkertijd heeft de Europese Unie 40 miljard aan compensatiemaatregelen uitgegeven, wat ons belastinggeld is. Speculatie moet verboden worden om basisbehoeften betaalbaar te houden.

Daarnaast zorgen wetten en regelgevingen in Europa ervoor dat bedrijven kunnen produceren in landen waar de lonen laag zijn en milieuregels zwakker. Dit leidt tot milieuvervuiling en druk op lage lonen, wat bijdraagt aan ongelijkheid. Kortom, we moeten de machtsverdeling eerlijker maken en lonen en belastingen rechtvaardiger verdelen. Daarom vind ik SDG 10 zo belangrijk.

Als je ongelijkheid aanpakt dan pak je de bron van vele crisissen aan.

Je noemt paar uitdagingen in Europa voor het verminderen van ongelijkheid. Wat is er volgens jou nodig om dit aan te pakken de komende vijf jaar?

In Europa zie je enorme legers aan lobbyisten die op een niet transparante manier invloed uitoefenen. Ze zitten vaak in zogenaamde expertgroepen, waar mensen uit het werkveld wetten en regels als voorstellen schrijven. Maar deze groepen bestaan vaak uit lobbyisten van grote bedrijven. Hier moet iets tegenover staan, anders zullen de belangen van het grote geld en de grote bedrijven altijd voorop staan.

We moeten ervoor zorgen dat de stemmen van gewone mensen in Europa gehoord worden. Op dit moment zijn het vooral de stemmen van lobbyisten van grote bedrijven die gehoord worden. Dit is een grote uitdaging, maar het is cruciaal dat de stem van de werkende klasse, werkzoekenden, uitkeringsgerechtigden, gepensioneerden, en iedereen die bijdraagt aan een beter Nederland, beter behartigd wordt. De ongelijkheid groeit alleen maar, en daar moeten we iets aan doen.

Een andere uitdaging waar ik me zorgen over maak, zijn de algoritmes in AI-systemen en hoe deze snel discriminerend kunnen werken. Ik geef les in het ontwikkelen van AI-systemen voor biomedisch en agrarisch onderzoek, dus ik weet hoe deze algoritmes werken. Het is essentieel dat de AI die we gaan gebruiken inclusief is en mensen niet sociaal uitsluit of discrimineert, wat ook een vorm van ongelijkheid is. Hoewel er stappen in de goede richting zijn gezet, moeten we zeer alert blijven. Anders krijgen we een systeem dat door de elite geregeerd wordt en de ongelijkheid alleen maar vergroot.

Kan je voorbeelden geven van succesvolle initiatieven of beleid dat je in het verleden hebt uitgevoerd of ondersteund met dit thema?

De SP heeft van 2014 tot 2019 ervoor gezorgd dat ook maatschappelijke organisaties zoals Milieudefensie en Oxfam Novib aan tafel komen bij die expertgroepen. Hoewel deze organisaties afhankelijk zijn van donaties, wat ze minder invloedrijk maakt dan de lobbyisten met hun grote budgetten, is dit toch een belangrijke stap naar meer evenwicht.

Daarnaast hebben we gepleit voor meer transparantie, zodat in ieder geval zichtbaar wordt wie er aan tafel heeft gezeten bij het opstellen van wetten. Het zou echter nog beter zijn als Europarlementariërs zelf wetvoorstellen zouden kunnen indienen, zoals de Tweede Kamer dat kan. Op dit moment hebben we dat initiatiefrecht niet, en we weten vaak ook niet wie er op de koffie komt bij de Europese Commissie.

De EU ondersteunt maatschappelijke organisaties die actief zijn op een breed scala aan thema’s in het mondiale Zuiden. Zie je een meerwaarde in het samenwerken met het maatschappelijk middenveld in internationale werkzaamheden? En wat zouden maatschappelijke organisaties kunnen doen om je te ondersteunen in jouw werk?

Ja, ik zie absoluut een meerwaarde in het samenwerken met maatschappelijke organisaties. Ik lees veel rapporten die van grote waarde zijn omdat ze misstanden aan het licht brengen, wat essentieel is. Organisaties die bijvoorbeeld uitbuiting aankaarten, spelen een cruciale rol door voortdurend misstanden bloot te leggen via hun rapporten.

Daarnaast denk ik dat we ons moeten organiseren en kijken hoe we de samenwerking kunnen verbreden door andere gelijkgestemde partijen erbij te betrekken. We moeten de moed en durf hebben om tegen de gevestigde orde in te gaan en vol te houden, omdat de belangen van winst nog steeds boven de belangen van mensen en het milieu staan. Het is van groot belang dat we georganiseerd en langdurig blijven strijden om deze situatie te veranderen. Ik hoop dat jullie en andere maatschappelijke organisaties hierin samen optrekken.

SDG 10 gaat over ongelijkheid binnen landen, maar ook tussen landen. In de relatie van de EU met het mondiale Zuiden zien we dit terug in bijvoorbeeld ongelijke handelsverdragen, belastingontduiking en ongelijk intellectueel eigendomsrecht. Is het aan de EU om dit aan te pakken?

Ja, ik vind dat de EU hier een verantwoordelijkheid heeft. De hele strategie van de SP is gericht op het verminderen van ongelijkheid, en wij staan ook voor internationale solidariteit. Als je breed kijkt, wil iedereen dat hun kind toegang heeft tot basisbehoeften zoals huisvesting, boodschappen, en energierekeningen, waar ook ter wereld. Toegang tot zorg en onderwijs is iets wat we allemaal willen.

De liberalisering heeft allerlei regels en restricties weggehaald, in de veronderstelling dat de vrije markt alles wel zou oplossen. Dit heeft de ongelijkheid alleen maar vergroot. Het werkt niet als we het alleen voor onszelf regelen. Want als er ergens anders door honger oorlog ontstaat vanwege schaarste, dan krijg je vluchtelingenstromen. We hebben de verantwoordelijkheid om de grondoorzaken van deze problemen aan te pakken. Het moet overal in de wereld goed leven zijn, en dat begint ook bij het zorgen voor vrede overal.

Solidariteit moet je organiseren; het ontstaat niet vanzelf.

SDG 10 benadrukt het belang van een verbeterde vertegenwoordiging en een beter gehoor geven aan ontwikkelingslanden bij de besluitvorming in mondiale, internationale economische en financiële instellingen. Waarom vind je het belangrijk dat landen in kwetsbare situaties zelf een aandeel hebben in het ontwikkelingsbeleid?

Je weet het beste wat goed is voor jouw buurt. Als je ergens dagelijks werkt, dan weet je waar je tegenaan loopt en wat je nodig hebt. Als we niet erkennen dat anderen gelijkwaardig zijn, behandelen we mensen als tweederangs burgers, en dat is onacceptabel. Dat is ook een vorm van ongelijkheid. We luisteren wel naar bedrijven, maar niet naar de mensen die de hulp nodig hebben. Daarom willen we de economie democratiseren.

Wij hebben ook voorstellen om dit te bereiken, omdat we geloven dat als werknemers meer inspraak hebben in de economie en binnen bedrijven. Dit leidt tot duurzamer, schoner en gezonder werken. We denken dat een betere loonverdeling bijdraagt aan duurzamer werken. Het is cruciaal dat landen in kwetsbare situaties zelf een stem hebben in het ontwikkelingsbeleid, omdat zij het beste weten wat voor hen nodig is.

De SP is kritisch op de European Green Deal, vanwege de nadruk op economische belangen. Waar zou de nadruk op moeten liggen? Wat moet er gebeuren voor klimaatrechtvaardigheid binnen en buiten de EU?

Ja, de European Green Deal richt zich sterk op de belangen van bedrijven. Er wordt weer marktwerking als oplossing gekozen, terwijl dat bewezen heeft geen oplossing te zijn voor klimaatrechtvaardige oplossingen. Wat ik zie, is dat onder het mom van vergroening het fossiele Old Boys Network enorme bedragen aan subsidies binnenhaalt zonder dat er iets teruggevraagd wordt. Een klimaatplan of enige vorm van zeggenschap ontbreekt, en dan hebben we ook nog eens nieuwe CEO’s die alleen maar denken aan “pompen, pompen, pompen” om de aandeelhouders tevreden te houden.

De nadruk zou moeten liggen op echte klimaatrechtvaardigheid, zowel binnen als buiten de EU. Dit betekent dat we moeten stoppen met het subsidiëren van fossiele bedrijven en in plaats daarvan moeten investeren in duurzame en rechtvaardige oplossingen die de belangen van de mensen en het milieu centraal stellen.

Welke commissies of onderwerpen zou uw voorkeur hebben, als u vrij zou kunnen kiezen binnen de Europese Parlementaire commissies? Zou INTPA of DEVE u wat lijken?

Beide zijn wel interessant. Dat zou ik met mijn partij en collega moeten overleggen, maar ik denk dat hij voor handel zou kiezen. Zelf ben ik een milieuactivist en al lange tijd betrokken bij de klimaatbeweging. Eigenlijk gaat het klimaat ook over oneerlijke handelspraktijken.