Waar de coronacrisis in hevigheid afnam, deed de politieke onrust dat geenszins in 2022. Zo trokken de boeren massaal de snelwegen op om te protesteren, drukte de oorlog in Oekraïne ook in Nederland een stempel op de politiek en het dagelijks leven, en leidde het vastlopen van de asielketen tot een grote asielcrisis. Mede hierdoor werd Rutte IV ook wel omgedoopt tot het kabinet van crises. Ook op het gebied van ontwikkelingssamenwerking gebeurde er in 2022 veel. Minister Schreinemacher presenteerde haar beleidsnota, er werden voorbereidingen getroffen voor het schrijven van de Afrikastrategie, de IOB schreef een kritische evaluatie van het OS-beleid van Nederland, en nog veel meer. In dit artikel kijken we terug op onze werkzaamheden en de belangrijke politieke gebeurtenissen in de OS-sector.
Aanloop naar de beleidsnota Schreinemacher
In de aanloop naar de beleidsnota van BHOS-minister Schreinemacher stelde Partos tien punten op als input:
- beleidscoherentie voor ontwikkelingssamenwerking;
- klimaat;
- maatschappelijk middenveld;
- IMVO;
- official development assistance (ODA);
- handel;
- gendergelijkheid;
- Afrikastrategie;
- global health;
- en DRA/humanitair.
Dit waren de punten die volgens Partos zeker meegenomen zouden moeten worden in de nota en waar het Nederlandse beleid op moet focussen. We hebben dit 10-puntenplan tijdens een kennismakingsgesprek aan minister Schreinemacher aangeboden.
IOB-rapport ‘Gedeelde belangen, wederzijds profijt? Beleidsdoorlichting BHOSbegroting art. 1’
Ondertussen evalueerde de Directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) het Nederlandse beleid onder artikel 1 van de BHOS-begroting. Hieruit bleek onder andere dat instrumenten ten behoeve van OS vaker ingezet worden ten behoeve van middeninkomenslanden dan van lage-inkomenslanden. Verder liet de IOB een kritische noot horen over de bijdrage van het bedrijfsleven aan ontwikkelingsdoelen. Daarnaast merkte de IOB op dat IMVO-kaders nog weinig dwingend zijn, en geen van de onderzochte IMVO-instrumenten bewezen effectief blijken in het stimuleren van duurzame ontwikkeling. We hopen dat hier met de initiatiefwet voor IMVO verandering in zal worden gebracht. Ook besteedde de IOB aandacht aan belastingontwijking (verdere stappen zijn noodzakelijk), FMO (er is te weinig zicht op ontwikkelingsimpact, met name bij FMO-A en TCX) en voedselzekerheid (er is onvoldoende sturing op lange termijn, gebrek aan synergie tussen hulp en handel). Partos stelde n.a.v. het rapport en de kabinetsreactie erop aanbevelingen op voor minister Schreinemacher.
Partosreactie op de beleidsnota ‘Doen waar Nederland goed in is’
Op 24 juni presenteerde minister Schreinemacher de nota met de titel ‘Doen waar Nederland goed in is’. Partos reflecteerde erop aan de hand van de tien bovenstaande punten. Waar we ons enthousiast toonden over gendergelijkheid, global health en DRA/humanitair, twijfelden we over beleidscoherentie voor ontwikkelingssamenwerking, klimaat, maatschappelijk middenveld, ODA en handel, en maakten we ons zorgen over de plek van IMVO in de nota.
Toch trok Minister Schreinemacher zich volgens The Broker weinig aan van de aanbevelingen die de IOB naar aanleiding van hun rapport opstelde. Volgens The Broker ademt het nieuwe beleid van de minister “weinig onderbouwd optimisme” ten aanzien van de rol van het bedrijfsleven in ontwikkelingslanden.
Debat over de beleidsnota
Ook de Kamer liet in de vorm van een debat haar licht schijnen over de nota. Verschillende Kamerleden lieten zich hier net als de IOB kritisch uit over de combinatie hulp en handel in het Nederlandse OS-beleid en over of het beleid wel ten goede komt aan de armste landen. Ook kwamen onder andere de 0,7% BNP voor uitgaven aan OS, gebonden hulp, beleidscoherentie, de SDG-toets en klimaatfinanciering uitgebreid aan de orde.
Input- en consultatiesessies voor de Afrikastrategie
In aanloop naar de zomer van 2022 organiseerde Partos inputsessies voor de Afrikastrategie die in het eerste kwartaal van 2023 zal verschijnen. Tijdens deze sessies werden aanbevelingen geformuleerd die aangeboden zijn aan minister Schreinemacher. Vice Versa Global maakte na afloop van de sessies een video met een terugblik op de sessies en een overzicht van de aanbevelingen.
In het najaar organiseerde Partos in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken twee consultatiesessies voor de Afrikastrategie. Gedurende deze sessies spraken het Nederlands maatschappelijk middenveld en Afrikaanse partners over de drie lenzen op basis waarvan de Afrikastrategie geschreven zal worden: Afrika als gelijkwaardige partner, Afrika als continent van de toekomst en Afrika als stabiele buur. Het waren vruchtbare sessies waar belangrijke punten werden aangedragen.
Begrotingsbehandeling
We sluiten af met de behandeling van de begroting voor BHOS. Waar Kamerleden aan de ene kant zich positief uitlieten over het Nederlandse beleid voor hulp & handel, klonk er aan de andere kant meer kritiek, bijvoorbeeld over gebonden hulp. Ook tijdens dit debat werd de IOB-evaluatie meermaals ter sprake gebracht. Daarnaast was klimaat een belangrijk thema, mede doordat het debat plaatsvond in de aanloop naar de COP-27. Positief was ook de opsomming die minister Schreinemacher gaf van de positieve effecten van OS. Ze zei hierbij dat “we heel trots zijn op ons Nederlands maatschappelijk middenveld.”
Met deze boodschap gaan we graag het volgende jaar in. Laten we ons vol energie en doorzettingsvermogen in blijven zetten voor een nieuw jaar vol uitdagingen en mooie samenwerking. Hele fijne feestdagen gewenst namens het Partos-lobbyteam.